Την ίδια στιγμή που η παγκόσμια κοινότητα καλείται να επανεξετάσει τη σχέση μας με τον φυσικό κόσμο, ένα είναι σίγουρο: παρά την πρόοδο της ανθρωπότητας (τεχνολογική, επίπεδο διαβίωσης), εξαρτόμαστε πλήρως από υγιή και ζωντανά οικοσυστήματα για το νερό, τα τρόφιμα, τα φάρμακα, τα ρούχα, τα καύσιμα, την ενέργεια κ.α.
Αν σε κάποιο από τα στοιχεία του οικοσυστήματος παρουσιάζεται κάποιο πρόβλημα, είναι βέβαιο ότι αυτό μεταφέρεται και στον άνθρωπο. Οι πόροι της βιολογικής ποικιλότητας είναι οι πυλώνες πάνω στους οποίους ο άνθρωπος οικοδόμησε τον πολιτισμό του, και αποτελούν παγκόσμιο αγαθό τεράστιας αξίας τόσο για τις σημερινές και όσο και τις επόμενες γενιές.
Η απώλεια λοιπόν της βιοποικιλότητας μας απειλεί όλους. Απειλεί την υγεία μας και κατ’ επέκταση το μέλλον της ανθρωπότητας. Και δυστυχώς ο άνθρωπος, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, έχει πληγώσει σημαντικά τη βιοποικιλότητα του πλανήτη μας. Ενδεικτικά εκτιμάται ότι μεταξύ 1970 και 2014 μειώθηκε κατά 60% ο πληθυσμός της άγριας ζωής σε παγκόσμιο επίπεδο (Living Planet Report 2020), ως αποτέλεσμα -κατά κύριο λόγο- της απώλειας φυσικών βιότοπων, καθώς τα 3/4 της γης στον πλανήτη χρησιμοποιούνται για τη γεωργία, τη βιομηχανία και την αστικοποίηση.
Ωστόσο, η αλματώδης τεχνολογική πρόοδος που έχει πετύχει ο άνθρωπος μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο για την επιβράδυνση αυτής της τάσης ή ακόμα καλύτερα για την αντιστροφή της πορείας της. Και ήδη η τεχνολογία έχει ξεκινήσει να προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες προς αυτήν την κατεύθυνση.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η χρήση των drones για την καταγραφή των πληθυσμών διαφόρων ειδών, ιδίως σε περιοχές που είναι απροσπέλαστες με συμβατικά μέσα. Παρέχοντας εναέριες εικόνες αυτών των περιοχών και χρησιμοποιώντας τεχνολογίες θερμικού αποτυπώματος drones μπορούν να δώσουν πολύτιμες πληροφορίες σε φορείς και οργανώσεις προστασίας της άγριας ζωής. Μια τέτοια απροσπέλαστη περιοχή είναι και το δάσος στο νησί Βόρνεο, στο οποίο χάρη στα drones είχαν τη δυνατότητα να καταγράψουν την ύπαρξη περισσότερων από 40 ουρακοτάγκων σε λιγότερες από δύο ημέρες. Εκτός όμως από την παρακολούθηση, τα drones προσφέρουν και πολύτιμες υπηρεσίες και στην αποκατάσταση περιοχών και κυρίως των δασών. Χαρτογραφώντας αρχικά τις περιοχές ενδιαφέροντος και εν συνεχεία στη σπορά στα σημεία που έχει αποφασιστεί ότι πρέπει να φυτευτούν δέντρα.
Όμως και το Internet of Things που εμείς, ο αστικός πληθυσμός το έχουμε συνδέσει με τα έξυπνα σπίτια και προηγμένες μονάδες παραγωγής αποτελεί ήδη πολύτιμο εργαλείο για την προστασία της βιοποικιλότητας. Σε μια τέτοια περίπτωση το ΙοΤ χρησιμοποιείται ήδη για την πρόληψη της λαθροθηρίας για είδη, όπως τα λιοντάρια, οι ρινόκεροι, οι ελέφαντες, ζώα δηλαδή που αποτελούν την εμβληματική αφρικανική άγρια ζωή και είναι υπαρκτός ακόμα ο κίνδυνος να εκλείψουν στις επόμενες 3-4 δεκαετίες. Χρησιμοποιώντας λύσεις ΙοΤ, οι υπεύθυνοι μπορούν να έχουν σε πραγματικό χρόνο τις ακριβείς τοποθεσίες των ζώων και επομένως να τα προστατεύουν καλύτερα, έχοντας τη δυνατότητα ακόμα και να επέμβουν σε περιπτώσεις που εντοπίσουν ότι η συμπεριφορά ενός ζώου προδίδει ότι ταλαιπωρείται.
Συστήματα Big Data και ΑΙ μπορούν να παίξουν επίσης σημαντικό ρόλο στην προστασία της βιοποικιλότητας, προσφέροντας ταχύτατη επεξεργασία των δεδομένων και προγνωστικών μοντέλων για τις πρακτικές λύσεις στις οποίες μπορούν να προχωρήσουν οι υπεύθυνοι σε διάφορες περιοχές.
Το crowdsourcing είναι μια ακόμα έκφανση για το χρήσιμο ρόλο που μπορεί να παίξει η τεχνολογία, βοηθώντας τους επιστήμονες. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η πλατφόρμα iNaturalist, η οποία καλεί τους επισκέπτες προστατευόμενων περιοχών (εκτιμάται ότι οι συγκεκριμένες περιοχές συγκεντρώνουν περισσότερους από 8 εκατομμύρια τουρίστες ετησίως) να ανεβάζουν φωτογραφίες στην εφαρμογή και να μοιράζονται τις παρατηρήσεις τους με τους επιστήμονες. Χάρη στους αλγορίθμους μηχανικής μάθησης της πλατφόρμας οι επιστήμονες έχουν τη δυνατότητα να αναγνωρίσουν τα είδη που εμφανίζονται στις εικόνες, δημιουργώντας μια χρήσιμη βιβλιοθήκη πληροφοριών και δεδομένων.
Στις μέρες μας, η τεχνολογία έχει κομβικό ρόλο στην προστασία του πλανήτη μας, καθώς συμβάλει στην ενίσχυση της απαραίτητης για την βιοποικιλότητα ισορροπίας. Βεβαία, παρά την αποτελεσματικότητα της τεχνολογίας, ο ανθρώπινος παράγοντας είναι εξίσου σημαντικός, και για αυτό θα χρειαστεί μια τεράστια αλλαγή στα μοντέλα κατανάλωσης και παραγωγής για να ανατραπεί η πορεία των τελευταίων δεκαετιών.
