Στις μέρες μας, η τεχνολογία παίζει ολοένα και σημαντικότερο ρόλο στην ανθρώπινη καθημερινότητα. Η πρόοδός της φέρνει αλλαγές σε τομείς όπως η ιατρική, το περιβάλλον, ο πολιτισμός αλλά και η κοινωνία, θίγοντας καίρια ζητήματα όπως η φυλετική ισότητα.
Η κατάσταση όμως είναι πολύ διαφορετική από τη μια περιοχή του κόσμου στην άλλη. Σε χώρες, όπως το Πακιστάν και την Ινδία, περίπου το 60% των γυναικών δεν έχουν πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα. Μη διαθέτοντας περιουσιακά στοιχεία ή εργασία είναι αδύνατο να ανοίξουν κάποιον τραπεζικό λογαριασμό και είτε καταδικάζονται στη σκληρή φτώχεια είτε στην πλήρη εξάρτηση από το ανδρικό φύλο.
Σε αυτές τις πολύ δύσκολες συνθήκες, ιδιαίτερα για τη δυτική κουλτούρα, η τεχνολογία μέσω των fintech εφαρμογών έχει δώσει διέξοδο σε ένα μεγάλο αριθμό γυναικών. Μπορούν να αποκτήσουν πιστοληπτική ικανότητα, την ευχέρεια για μικρά δάνεια ώστε να αγοράζουν εμπόρευμα και να το μεταπωλούν, ξεφεύγοντας σταδιακά από τα δεσμά αυτών των κοινωνιών. Οι fintech εφαρμογές δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα διεξόδου που προσφέρει η τεχνολογία στο γυναικείο φύλο στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Στην Υποσαχάρια Αφρική ή την Νοτιονατολική Ασία, όπου οι γυναίκες αντιμετωπίζουν δομικούς φραγμούς που περιορίζουν την ικανότητά τους να συμμετέχουν στην κοινωνία στο ίδιο επίπεδο με τους άνδρες, η τεχνολογία τις βοηθάει πολυδιάστατα. Τα Social Media έδωσαν φωνή στις γυναίκες σε χώρες που παραδοσιακά δεν τους δίνονται ευκαιρίες να μιλήσουν, ειδικά σε εκείνες που ζουν σε απομονωμένες αγροτικές περιοχές όπου τα πατριαρχικά συστήματα έχουν ιδιαίτερη επιρροή. Οι γυναίκες έχουν αξιοποιήσει το WhatsApp, το Facebook, το Twitter και το Instagram, συμμετέχοντας σε κινήματα διαμαρτυρίας σε όλο τον κόσμο. Οργανισμοί όπως το Media Matters for Women (MMW) χρησιμοποιούν την τεχνολογία για να επιτρέψουν στις γυναίκες ακόμη και από τις πιο δύσκολες κοινότητες του κόσμου (πχ. Κονγκό, Σιέρα Λεόνε κ.λπ.) να συμμετάσχουν στην παγκόσμια συζήτηση. Παρόλα αυτά, οι γυναίκες κατά μέσο όρο έχουν 26% λιγότερες πιθανότητες από τους άνδρες να διαθέτουν smartphone (έκθεση ΟΟΣΑ 2018), ενώ στην Αφρική, το ποσοστό ανέρχεται στο 34% και στη Νότια Ασία, διπλασιάζεται στο 70%.
Στον αντίποδα, στις αναπτυγμένες χώρες τις τελευταίες δεκαετίες το ψηφιακό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων βαίνει μειούμενο, χωρίς όμως να έχει εξαλειφθεί. Κατά μέσο όρο, οι γυναίκες παγκοσμίως έχουν λιγότερη κατανόηση της τεχνολογίας, λιγότερες ψηφιακές δεξιότητες, λιγότερη παρουσία σε διαδικτυακές πλατφόρμες και είναι λιγότερο πιθανό να κατέχουν κινητά ή τεχνολογικές συσκευές. Ανισότητες που εξηγούνται, χωρίς όμως να δικαιολογούνται, καθώς η τεχνολογία διασταυρώνεται με την κοινωνία, το σύστημα εκπαίδευσης, ακόμα και τις προκαταλήψεις ή τον τρόπο που μεγαλώνουμε. Στον δυτικό κόσμο, η ίση βασική πρόσβαση στην τεχνολογία μπορεί να είναι εξασφαλισμένη σε ένα βαθμό, αλλά η ανισότητα είναι εμφανής στο περιβάλλον εργασίας.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στον κλάδο της τεχνολογίας, καταλαμβάνοντας μόλις το 19% των διοικητικών θέσεων, ενώ περίπου 12 εκατομμύρια γυναίκες στην Ευρώπη δεν διαθέτουν ψηφιακές δεξιότητες, γεγονός που τις αποκλείει από τη διεκδίκηση των νέων θέσεων εργασίας. Παρόμοια και η εικόνα στις ΗΠΑ, όπου μόλις το 26% του εργατικού δυναμικού στον κλάδο της πληροφορικής είναι γυναίκες, ενώ στην Αγγλία το αντίστοιχο ποσοστό είναι κάτω από 20%.
Είναι γεγονός λοιπόν ότι η πρόσβαση στην τεχνολογία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από μόνη της δεν φτάνει. Εάν οι γυναίκες δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν με επάρκεια τα τεχνολογικά εργαλεία για να διαμορφώσουν τη στρατηγική και τις αφηγήσεις, δεν θα μπορούν να συμμετέχουν ουσιαστικά στην ψηφιακή κοινωνία. Το repost μιας φωτογραφίας δεν αρκεί.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι οι πιο σημαντικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των διαφορών μεταξύ των φύλων επικεντρώνονται στον ψηφιακό αλφαβητισμό. Από την πρωτοβουλία για την Εκπαίδευση Κοριτσιών της UNICEF, την πρωτοβουλία Let Girls Learn στις ΗΠΑ, έως την Ψηφιακή Πυξίδα για το 2030 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η εκπαίδευση αποτελούσε και αποτελεί τον βασικό πυλώνα των αναπτυξιακών στρατηγικών.
Όταν δίνεται προσοχή, τα αποτελέσματα είναι αξιοσημείωτα. Για παράδειγμα, μια μελέτη για την Ινδονησία το 2017 έδειξε ότι η εκπαίδευση των γυναικών στη δημιουργία περιεχομένου και στον διαμοιρασμό πληροφοριών σε ψηφιακά μέσα ανοίγει περισσότερες ευκαιρίες για οικονομική και επαγγελματική ανάπτυξη, μειώνοντας ταυτόχρονα την ανισότητα των φύλων. Εκεί, μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων, οι γυναίκες έμαθαν πώς να εμπορεύονται προϊόντα σε ψηφιακές πλατφόρμες, με στόχο να γίνουν πιο ανταγωνιστικές στο πεδίο του ηλεκτρονικού εμπορίου.
Στη διαδικασία εξάλειψης του ψηφιακού χάσματος τα πρότυπα μπορούν να παίξουν ένα αποτελεσματικό τρόπο για την ενθάρρυνση των γυναικών. Οι φοιτήτριες είναι πιο πιθανό να επιλέξουν μια κατεύθυνση στον κλάδο του STEM όταν έχουν μια γυναίκα καθηγήτρια. Η διατήρηση υπαλλήλων θηλυκού γένους σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τον αριθμό των γυναικών προϊσταμένων.
Η εξάλειψη των ανισοτήτων σε βάρος της γυναίκας είναι ένα πιεστικό ηθικό και κοινωνικό ζήτημα. Μια υποχρέωση όλης της κοινωνίας, καθώς η ισότητα των δύο φύλων βρίσκεται στον πυρήνα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η τεχνολογία παίζει όλο και μεγαλύτερο ρόλο στην εκπαίδευση, την εργασία και την κοινωνία συνολικά κι έτσι είναι ζωτικής σημασίας να εξαλειφθεί και σε αυτό το πεδίο το ψηφιακό χάσμα.
