Τα ψάρια αποτελούν για δισεκατομμύρια ανθρώπους βασικό κομμάτι της καθημερινής τους διατροφής. Για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο το ψάρεμα είναι η κύρια πηγή εισοδήματος. Όμως, αυτή η αυξανόμενη «όρεξη» μας για τους θησαυρούς της θάλασσας οδηγεί και στην εξάντλησή τους.
Σύμφωνα με τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, τα τελευταία τριάντα χρόνια η κατανάλωση θαλασσινών έχει αυξηθεί κατά 122%. Το 2018 αποτέλεσε χρονιά ρεκόρ για την παγκόσμια παραγωγή ψαριών, η οποία ξεπέρασε τους 96,4 εκατομμύρια τόνους. Ακόμα πιο οδυνηρό είναι το γεγονός ότι το 35% της παγκόσμιας συγκομιδής ψαριών χάνεται ή καταλήγει στα σκουπίδια κάθε χρόνο. Μια απίστευτη σπατάλη που ο πλανήτης, αλλά και η ανθρωπότητα δεν έχει τις αντοχές για να παραταθεί.
Η υπεραλίευση όχι μόνο προκαλεί αρνητικές επιπτώσεις στους πόρους και τα οικοσυστήματα, αλλά επίσης μειώνει την τόσο αναγκαία παραγωγή τροφίμων, με αρνητικές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Τα υδάτινα συστήματα τροφίμων βρίσκονται υπό μεγάλη πίεση και το καμπανάκι για ένα νέο μοντέλο αλιείας, πιο βιώσιμο, έχει ήδη χτυπήσει. Για παράδειγμα, οι εκθέσεις των τελευταίων χρόνων δείχνουν ότι η υπεραλίευση του ερυθρού τόνου του Ειρηνικού έχει οδηγήσει τους πληθυσμούς του σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Στα δικά μας μέρη, τα τελευταία χρόνια επανέρχεται πιο συχνά η κουβέντα για τη μείωση των αποθεμάτων σε ψάρια των ελληνικών θαλασσών, γεγονός που μεταξύ άλλων έχει επιτρέψει και σε ξενικά είδη να μεταναστεύσουν με όλο και μεγαλύτερες αποικίες, διαταράσσοντας περαιτέρω το ευαίσθητο οικοσύστημα της ανατολικής Μεσογείου.
Υπάρχει λοιπόν επείγουσα ανάγκη για καλύτερη διαχείριση της αλιείας, για το μετασχηματισμό της και σ’ αυτή τη διαδικασία η τεχνολογία μπορεί να παίξει ακόμα πιο σημαντικό ρόλο. Φέρνοντας έξυπνα εργαλεία που θα επιτρέψουν στους αλιείς καλύτερες αποφάσεις, σύμφωνες με τους κανονισμούς και τους στόχους των Διεθνών Οργανισμών ή τον πιο αποτελεσματικό έλεγχο από τις αρμόδιες Αρχές, διασφαλίζοντας ότι ο κλάδος θα παραμείνει ανθεκτικός στις επόμενες δεκαετίες.
Στην Ελλάδα, ιδιαίτερα σημαντική είναι η πρωτοβουλία της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης ‘’Εναλεία’’, η οποία επιδιώκει μέσα από βέλτιστες πρακτικές αλιείας που μοιράζεται με τους επαγγελματίες της θάλασσας να προστατεύσει τους τοπικούς πληθυσμούς ψαριών και ταυτόχρονα να συμβάλει στην προστασία του περιβάλλοντος. Όσον αφορά το εξωτερικό, χαρακτηριστική είναι η πρωτοβουλία-πλατφόρμα UpLink των Ηνωμένων Εθνών, που φέρνει σε επαφή καινοτόμες ιδέες για τη χρήση της τεχνολογίας με επιχειρηματίες, ειδικούς και επενδυτές, ώστε να μπορούν να αναπτύξουν αυτές τις λύσεις με τέτοιο τρόπο ώστε να συμβάλουν θετικά στην επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης του Οργανισμού. Παρόμοια είναι και η πρωτοβουλία SmartFish H2020 από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μια πολυεθνική συνεργασία που δημιουργήθηκε για τη χρήση αναδυόμενων τεχνολογιών, όπως ΑΙ, Machine Vision και acoustics, για να βοηθήσει τους ψαράδες να λαμβάνουν καλύτερες αποφάσεις.
Για παράδειγμα η χρήση υδροακουστικών αισθητήρων παράλληλα με τεχνολογία σόναρ και τεχνολογίες μηχανικής εκμάθησης από τους αλιείς θα τους βοηθήσουν να παρακολουθούν και να αναγνωρίζουν τα ψάρια που κολυμπούν στην περιοχή που έχουν ρίξει τα δίχτυά τους και συνολικά να κατανοήσουν τα αποθέματα που υπάρχουν σε κάθε περιοχή ξεχωριστά.
Ανάλογα, η χρήση τεχνολογιών machine vision μπορούν να δημιουργούν κατά τη διάρκεια της ανάσυρσης των διχτυών τρισδιάστατες εικόνες των ψαριών, προσφέροντας πολύτιμες πληροφορίες στα πληρώματα των αλιευτικών σκαφών σχετικά με το είδος και το βάρος της ψαριάς. Δεδομένα, που θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν τα σκάφη να αλιεύουν περισσότερα από όσα επιτρέπει η ποσόστωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2019, η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιρλανδία είχαν ανασύρει σημαντικά υψηλότερα από τα συνολικά επιτρεπόμενα αλιεύματα που προτείνουν οι επιστήμονες.
Σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει και η τεχνολογία Blockchain αποτρέποντας παράνομες δραστηριότητες, βοηθώντας τα οικοσυστήματα να ανακάμψουν. Το Blockchain μπορεί να παρακολουθεί το «ταξίδι» του ψαριού, από το αλιευτικό σκάφος έως τον καταναλωτή, καταγράφοντας πληροφορίες σχετικά με το που αλιεύτηκε, τον τρόπο επεξεργασίας του κ.α. Μόλις αυτές οι πληροφορίες εισέλθουν στο σύστημα, επαληθεύονται από ένα δίκτυο χιλιάδων υπολογιστών, καθιστώντας αδύνατη την παραποίηση τους. Ήδη, η WWF έχει ξεκινήσει τις πρώτες πιλοτικές πρωτοβουλίες για τη χρήση του Blockchain στο ψάρεμα του τόνου.
Στο μετασχηματισμό της αλιείας, η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο, με σημαντικά οφέλη όχι μόνο για τον άνθρωπο, αλλά και τον πλανήτη συνολικά.
