Είναι γεγονός ότι η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και οι δυνατότητες κακόβουλης χρήσης της προβληματίζουν όχι μόνο εμάς τους καταναλωτές, αλλά το σύνολο των θεσμών, ακόμα και των επιχειρήσεων που αναπτύσσουν τέτοιου είδους συστήματα.
Οι θετικές προοπτικές της τεχνητής νοημοσύνης είναι απεριόριστες. Από τον κλάδο της υγείας και των επιστημών, μέχρι εκείνο των μεταφορών, της διαφήμισης και πολλών ακόμα, εργαλεία και συστήματα τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να ενισχύσουν την παραγωγικότητα των επιχειρήσεων και των οργανισμών και να διευκολύνουν την καθημερινότητα των πολιτών και καταναλωτών. Όμως, στα ραντάρ των υπευθύνων είναι και οι πιθανότητες κακόβουλης χρήσης, όπως έχουμε ήδη διαπιστώσει. Οι περιπτώσεις οργανωμένης προσπάθειας χειραγώγησης ατόμων μέσω διαδικτυακών πλατφορμών ή ακόμα και τα deepfake βίντεο είναι τέτοιου είδους παραδείγματα.
Αυτά έρχεται να ρυθμίσει το AI Act, η «Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη», το προσχέδιο της οποίας εγκρίθηκε πριν από μερικές ημέρες από την ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το ΑΙ Act είναι η θέσπιση κανόνων, το πλαίσιο νόμου, το οποίο οφείλουν να ακολουθούν οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί που αναπτύσσουν ΑΙ συστήματα, διασφαλίζοντας την ασφάλεια, τη διαφάνειά, ακόμα και τον eco-friendly χαρακτήρα τους.
Βασική πτυχή του ΑΙ Act που ψηφίστηκε πρόσφατα είναι η διαβάθμιση κινδύνου, ανάλογα με το σκοπό για τον οποίο χρησιμοποιούνται τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης. Ενδεικτικά, σύμφωνα με το ΑΙ Act, για όλα τα συστήματα που εμπίπτουν στην κατηγορία απαράδεκτου κινδύνου (χειραγώγηση ομάδων πληθυσμού, κοινωνικής βαθμολογίας ή εξ’ αποστάσεως βιομετρική αναγνώριση σε πραγματικό χρόνο) απαγορεύεται η χρήση τους. Για το Generative AI (ChatGPT κ.α.), που έχει αποσπάσει τα φώτα της δημοσιότητας τους τελευταίους μήνες, η ρύθμιση περιλαμβάνει συγκεκριμένες απαιτήσεις διαφάνειας (όπως η ρητή αναφορά ότι το περιεχόμενο δημιουργήθηκε από ένα ΑΙ σύστημα) τις οποίες πρέπει να τηρούν εταιρείες και χρήστες. Σίγουρα έχει μεγάλο ενδιαφέρον το γεγονός ότι με την ψήφιση του ΑΙ Act, η Ευρώπη γίνεται η πρώτη γεωγραφική περιοχή που προχωράει στη θέσπιση κανόνων για την τεχνητή νοημοσύνη. Την ίδια στιγμή που σε άλλες χώρες, η αντίστοιχη προσπάθεια είναι σε πολύ πρώιμο στάδιο (π.χ. στις ΗΠΑ έχουν δημοσιοποιηθεί κάποιες πρώτες ιδέες κανόνων από τον Λευκό Οίκο) η Ευρώπη τολμάει να προχωρήσει σε μια πλήρη νομοθεσία, ωθώντας και τον υπόλοιπο κόσμο να ακολουθήσει. Οι αξιωματούχοι ποντάρουν στο «φαινόμενο των Βρυξελλών», εκτιμώντας ότι το ΑΙ Act θα αποτελέσει το υπόδειγμα για τους κανόνες που θα ακολουθήσει ο υπόλοιπος κόσμος. Συνολικά, το ΑΙ Act περιλαμβάνει τέσσερις κατηγορίες κινδύνου
Παρά τη σημασία του ΑΙ Act, αρκετοί είναι και εκείνοι που εκφράζουν την αμφισβήτηση της αποτελεσματικότητάς του, λόγω της εξέλιξης της ίδιας της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία θα αναγκάσει τους νομοθέτες να ακολουθούν, εμπλουτίζοντας συνεχώς τους κανόνες. Όμως και κάτω από αυτό το πρίσμα συμφωνούν ότι πιο θεμιτή η λειτουργία σε αυτό το πλαίσιο και όχι σε ένα εντελώς άναρχο περιβάλλον.
Το ΑΙ Act αναμένεται να πάρει την τελική του μορφή στις αρχές του 2024, μετά την ολοκλήρωση του απαραίτητου τριμερούς διαλόγου (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Επιτροπή και Συμβούλιο Κρατών) και ακολούθως να υιοθετηθεί από τα κράτη-μέλη. Αναμένεται βέβαια να δοθεί μια περίοδος χάριτος έως δύο έτη, όπως συνηθίζεται από αντίστοιχες αποφάσεις της ΕΕ, για την πλήρη εφαρμογή του ΑΙ Act.
