Ο πληθυσμός της Γης αυξάνεται με εντυπωσιακούς ρυθμούς. Το 1960 μόλις που ξεπερνούσε τα 3 δισεκατομμύρια. Το 2020 εκτοξεύτηκε σε περισσότερα από 7,75 δισ., ενώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών σήμερα (Οκτώβριος 2022) ζουν στη Γη 7,98 δισεκατομμύρια άνθρωποι. Ακόμα μεγαλύτερος είναι ο ρυθμός αύξησης εκείνων που κατοικούν στα αστικά κέντρα. Μέχρι το 2050 το 68% του παγκόσμιου πληθυσμού εκτιμάται ότι θα μένει στις μεγαλουπόλεις (από 55% που ήταν το 2018). Οι προκλήσεις από αυτές τις αλλαγές είναι πολλές, όμως μια είναι εκείνη που φαντάζει πιο απειλητική από όλες.
Μπορούν τα σημερινά συστήματα παραγωγής τροφίμων να ανταποκριθούν στις τρομακτικά αυξημένες ανάγκες του μέλλοντος; Ανάγκες που μάλιστα εντείνονται αν λάβουμε υπόψη τις ανησυχίες που έχουν οι άνθρωποι για τις τρέχουσες αλυσίδες εφοδιασμού, που αφορούν ζητήματα όπως η σπατάλη τροφίμων, οι κακές συνθήκες εργασίας, τα μολυσμένα οικοσυστήματα, τα κακοποιημένα ζώα, τα αέρια θερμοκηπίου κ.α. Απάντηση στο παραπάνω ερώτημα έδωσε πριν από μερικούς μήνες το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ, σύμφωνα με το οποίο το σημερινό σύστημα τροφίμων δημιουργεί επισιτιστική ανασφάλεια για το 10% των νοικοκυριών.
Ο ρόλος της τεχνολογίας, μετασχηματίζοντας το σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας, από την παραγωγή στην κατανάλωση, αναμένεται να είναι καταλυτικός. Ήδη τεχνολογίες, όπως drones, IoT, AI, Big Data, έχουν ξεκινήσει να χρησιμοποιούνται στον κλάδο της γεωργίας, με στόχο να βελτιστοποιήσουν την παραγωγή, σε ποιότητα και ποσότητα, αλλά και να προσφέρουν ένα πιο βιώσιμο μοντέλο, που θα παράγει λιγότερους ρύπους. Η «έξυπνη γεωργία», που περιλαμβάνει την αξιοποίηση κάποιων ή το σύνολο των παραπάνω τεχνολογιών στη γεωργική παραγωγή, αποκτά όλο και μεγαλύτερο αποτύπωμα, ιδιαίτερα στις μεγάλες καλλιέργειες του δυτικού κόσμου. Παράλληλα, το Blockchain έχει ξεκινήσει να αξιοποιείται, από την παραγωγή έως το ράφι του καταστήματος, προσφέροντας αξιόπιστη πληροφορία για το «ταξίδι της τροφής» μέχρι τον καταναλωτή. Χάρη στο Blockchain και με τη χρήση ενός QR Code στη συσκευασία ο καταναλωτής μπορεί να ενημερωθεί για όλα τα στάδια (π.χ. συνθήκες και χρόνοι καλλιέργειας και μεταφοράς) που προηγήθηκαν πριν πάρει το προϊόν στα χέρια του.
Όμως εκτός των ψηφιακών λύσεων, η τεχνολογία προσφέρει και νέους τρόπους παραγωγής. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι τα αυτοματοποιημένα κάθετα αγροκτήματα, όπου η καλλιέργεια και η παραγωγή γίνεται σε στρώματα, το ένα πάνω από το άλλο. Εκτιμάται ότι αυτός ο τύπος καλλιέργειας είναι 100 φορές πιο αποτελεσματικός (ανά στρέμμα) σε σύγκριση με τις συμβατικές γεωργικές τεχνικές, χρησιμοποιεί πολύ λιγότερη ενέργεια και νερό και παράγει εντυπωσιακά μικρότερο όγκο αποβλήτων.
Μια άλλη υποσχόμενη τεχνολογία για το μέλλον των τροφίμων είναι τα συστήματα ενυδρειοπονίας (Aquaponics), ένας μοναδικός συνδυασμός ιχθυοκαλλιέργειας με υδροπονία. Με τη χρήση τέτοιων συστημάτων τα ψάρια μετατρέπουν την τροφή τους σε θρεπτικά συστατικά που μπορούν να απορροφήσουν τα φυτά, ενώ τα φυτά καθαρίζουν το νερό για τα ψάρια. Σε σύγκριση με τη συμβατική γεωργία, αυτή η τεχνολογία χρησιμοποιεί περίπου το μισό νερό, ενώ αυξάνει την απόδοση των καλλιεργούμενων καλλιεργειών.
Εκτός όμως από τη γεωργική παραγωγή, η τεχνολογία μπορεί να ανατρέψει και το παραδοσιακό μοντέλο παραγωγής κρέατος. Άλλωστε το κρέας είναι ιδιαίτερα δαπανηρό και απαιτεί σημαντικούς πόρους για την παραγωγή του. Είναι χαρακτηριστικό ότι για να παραχθεί ένα κιλό βοδινό κρέας, χρειάζονται μερικές χιλιάδες λίτρα νερού. Τo κρέας in vitro, δηλαδή κρέας που παράγεται τεχνητά σε εργαστήριο (μέσω της τεχνολογίας «κυτταρικής γεωργίας») μοιάζει να είναι η νέα επιλογή. Στην Ευρώπη ήδη τουλάχιστον 20 startup εταιρείες σε οκτώ διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό.
Καθώς αυτές οι νέες τεχνολογίες κλιμακώνονται και βγαίνουν στις αγορές, το μέλλον των τροφίμων μπορεί να αλλάξει δραστικά. Με τον παγκόσμιο πληθυσμό να αυξάνεται με τους ρυθμούς που προαναφέραμε είναι απαραίτητο για την ανθρωπότητα να βρίσκει και να δοκιμάζει νέες λύσεις που θα αξιοποιούν στο έπακρο τους διαρκώς πιο περιορισμένους φυσικούς πόρους.
